Historia Zespołu Szkół Ekonomicznych rozpoczęła się oficjalnie 6 maja 1946 roku. Najstarszy szkolny dokument, czyli znajdujący się w zasobach Archiwum Państwowego w Gorzowie Wlkp. akt założenia szkoły informuje, że na mocy zarządzenia Kuratorium w Poznaniu w dniu tym powstało Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Handlowe. Dokument ten nie odzwierciedla jednak w pełni stanu rzeczywistego – tak naprawdę szkoła kształtowała się przez kilka kolejnych miesięcy. W maju 1946 roku w budynku Publicznej Dokształcającej Szkoły Zawodowej przy ulicy Teatralnej 8 powstały trzy klasy przygotowujące uczniów do podjęcia w następnym roku szkolnym nauki w klasach gimnazjalnych i licealnych. Dwie klasy (Ia i Ib) grupowały młodzież, jedna klasa (DI) składała się z osób dorosłych. Nauczanie oparte zostało na programie VII klasy szkoły powszechnej. Opiekunami klas byli: dyrektor szkoły Felicja Pernak, Jan Anielski (twórca i dyrektor Publicznej Dokształcającej Szkoły Zawodowej) oraz Antoni Budzianowski. Byli oni niemal jedynymi nauczycielami w pierwszym okresie istnienia szkoły (na dwóch protokołach posiedzeń rady pedagogicznej z czerwca 1946 roku figuruje dodatkowo nauczycielka o nazwisku Jacyna, na jednym protokole nauczyciel Stanisław Rudnicki).

 

W sierpniu 1946 roku przyznano szkole budynek przy ulicy 30 Stycznia 29. Budynek został wzniesiony w niemieckim Landsbergu w 1896 roku i rozbudowany w roku 1914. Od samego początku funkcjonował jako placówka edukacyjna. W 1945 roku zorganizowano w nim wojskowy szpital polowy, kilka miesięcy później rozpoczęła w nim działalność Publiczna Szkoła Powszechna nr 4. Pierwsza kronika szkolna wyraźnie podkreśla, że przyznanie przez władze oświatowe budynku przy ulicy 30 Stycznia 29 było zasługą uporu i determinacji dyrektorki szkoły Felicji Pernak. Zapisy kroniki w zawoalowany sposób sugerują przy tym, że decyzja władz oświatowych niezbyt spodobała się dyrekcji i nauczycielom Publicznej Szkoły Powszechnej nr 4 (szkoła ta została przeniesiona na ulicę Grobla). Tak czy inaczej, decyzja władz oświatowych z sierpnia 1946 roku spowodowała, że po dziś dzień pojęcie „Ekonomik” kojarzy się wszystkim ze wspaniałym historycznym gmachem z czerwonej cegły umiejscowionym w centrum Gorzowa.

 

9 września 1946 roku odbyły się egzaminy wstępne do klas gimnazjalnych i licealnych. Na ich podstawie zakwalifikowano uczniów do poszczególnych klas. Ostatecznie w roku szkolnym 1946/1947 powstało dziewięć klas: jedna klasa licealna, siedem klas gimnazjalnych oraz jedna klasa realizująca roczny kurs przysposobienia kupieckiego. 16 września 1946 roku nastąpiło pierwsze w historii szkoły rozpoczęcie roku szkolnego. Kronika szkoły opisuje to w następujący sposób:

16 września o godzinie 8-mej rano młodzież tłumnie zebrała się na dziedzińcu szkolnym i uformowana w czwórki udała się na uroczyste nabożeństwo do kaplicy przy ulicy Mieszka I-go. W czasie nabożeństwa śpiewano chórem pieśni religijne. Z kościoła młodzież wróciła do szkoły, gdzie w auli przystrojonej kwiatami i zielenią dyrektorka pani Pernak rozpoczęła rok szkolny hymnem „Nie rzucim ziemi” odśpiewanym przez młodzież i grono profesorskie. W przemówieniu swym pani dyrektor podkreśliła doniosłe znaczenie otwarcia nowej polskiej szkoły na ziemiach odzyskanych (…). Uroczystość zakończono okrzykami na cześć Polski i jej młodzieży oraz hymnem narodowym – „Jeszcze Polska nie zginęła”.

 

Interpretując powyższy fragment pierwszej szkolnej kroniki można stwierdzić, że dzień 16 września 1946 roku uznany został przez uczestników opisanej uroczystości za rzeczywisty początek istnienia szkoły. Wraz z nowym rokiem szkolnym uformował się pierwszy stały i w miarę stabilny skład grona pedagogicznego. Oto on: dyrektor Felicja Pernak, nauczyciele: Jan Bogucki, Antoni Budzianowski, Witold Karpyza, Florian Konieczny, Alina Kubicka, Lucyna Mądra, Maria Nowosad, Edward Pilarski, Stanisław Rudnicki, ksiądz Maciej Szałagan, Stanisława Zdanowicz. W kolejnych miesiącach do grona tego dołączyli: Czesław Konarkowski, Bolesław Korczak, Weronika Nowicka, Stefan Paternowski, Kazimiera Plamowska, ksiądz Jan Trela. Od 1946 roku w szkole pracował legendarny woźny Stefan Nitka. Jednym z najważniejszych momentów w historii rodzącej się szkoły było wręczenie sztandaru w dniu 11 maja 1947 roku. Od tego momentu sztandar stał się najważniejszym symbolem 4 reprezentującym szkołę na zewnątrz i towarzyszącym społeczności szkolnej we wszystkich uroczystościach.

W lutym 1947 roku władze miejskie przekazały szkole cztery budynki na zorganizowanie internatu. Były to budynki mieszczące się przy ulicach: 30 Stycznia 28, Dąbrowskiego 28, Krajowej Rady Narodowej (Borowskiego) 2 i 2a. W roku 1951 internat powiększył się o budynek przy ulicy Dąbrowskiego 27. W pierwszych latach istnienia internat nie miał etatowych wychowawców. Pierwszymi opiekunami młodzieży internackiej byli nauczyciele szkoły: Jan Bogucki, Bolesław Witkowski i Jan Gołąb. W 1952 roku powołany został pierwszy etatowy kierownik internatu – został nim Władysław Sieja, pełniący tę funkcję przez jeden rok szkolny 1952-1953. Jego następcą został absolwent szkoły Władysław Krzyśków, który kierował internatem od 1953 do 1957 roku.

Pierwsze lata funkcjonowania szkoły i internatu charakteryzowały się spartańskimi, niewyobrażalnymi dla dzisiejszej młodzieży warunkami nauki i codziennego bytowania. Zapisy w dokumentach szkolnych z początku lat 50-tych oddają ten stan rzeczy: „Ilość pomieszczeń jest wystarczająca, a tylko brak umeblowania dla trzech klas zmusił dyrekcję do przerzucenia ich na popołudnie”; „Szkole potrzebne są następujące sprzęty: siedemdziesiąt stołów i czterdzieści krzeseł dla urządzenia trzech klas oraz dwieście krzeseł do wyposażenia auli”; „Internat przy tutejszej szkole jest bardzo słabo wyposażony w sprzęt. Część młodzieży nie ma w ogóle krzeseł, stołów, szaf”.

Inną cechą charakteryzującą pierwsze lata funkcjonowania szkoły były częste przekształcenia jej struktury wewnętrznej. Wynikało to z naturalnego w pierwszych latach powojennych kształtowania się systemu polskiego szkolnictwa, jak również z dopasowywania się szkoły do potrzeb gospodarki i rynku pracy. Tak więc w roku szkolnym 1946/47 szkoła funkcjonowała pod nazwą Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Handlowe, realizując program 3-letniego gimnazjum, dwuletniego liceum i rocznego kursu przysposobienia kupieckiego. W roku szkolnym 1947/48 w ramach szkoły funkcjonowały: Gimnazjum Handlowe, Liceum Handlowe, Roczna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego, Spółdzielcze Gimnazjum dla Dorosłych (pozostające najprawdopodobniej poza strukturą szkoły, lecz powiązane z nią personalnie poprzez dyrektor Felicję Pernak i nauczycieli). W roku szkolnym 1948/49 przestało funkcjonować Spółdzielcze Gimnazjum dla Dorosłych, wprowadzono podział na klasy licealne starego i nowego typu. W roku szkolnym 1949/50 uległa likwidacji Roczna Szkoła Przysposobienia Kupieckiego, szkoła obejmowała: funkcjonujące ostatni rok Gimnazjum Handlowe, Liceum Handlowe (określane w poprzednim roku szkolnym jako liceum starego typu) i Liceum Administracyjne (dotychczasowe liceum nowego typu). Rok szkolny 1950/51 przyniósł ogólnopolską reformę szkolnictwa zawodowego, wprowadzając w jego strukturę zasadnicze szkoły zawodowe i technika. Na gruncie szkoły nastąpiła poważna zmiana personalna - nowym dyrektorem szkoły został Henryk Borzykowski. Zachowane dokumenty szkolne nie ujawniają powodów zmiany na stanowisku dyrektora szkoły, chociaż istnieją przesłanki, że wynikała ona z powodów politycznych. Protokoły rady pedagogicznej z lat 1948-1950 i zawarte w nich informacje o treści okólników kuratorium oświaty wyraźnie wskazują na narastanie coraz gęstszej atmosfery w kwestii wychowywania młodzieży w duchu nowego ustroju. Zmiana na stanowisku dyrektora była szybka i zaskakująca – jeszcze na posiedzeniu rady pedagogicznej w lipcu 1950 dyrektor Felicja Pernak przedstawiała zamierzenia na następny rok szkolny i żegnała kończących pracę w szkole nauczycieli, nie wiedząc zapewne, że wkrótce podzieli ich los. Nawiązując do powodów zmiany na stanowisku dyrektora trzeba jednak wyraźnie stwierdzić (a wskazuje na to analiza dokumentów szkolnych z kolejnych lat), że zarówno dyrektorowi Borzykowskiemu, jak też jego następcom (Stefanowi Paternowskiemu, Janowi Gołąbowi i Bolesławowi Nowakowskiemu) udało się bezpiecznie przeprowadzić szkołę przez meandry stalinizmu. W roku szkolnym 1950/51 szkoła zaczęła funkcjonować pod nazwą Państwowy Zakład Kształcenia Administracyjno-Handlowego, w ramach którego istniały: klasy pierwsze Technikum Handlowego, klasy drugie i trzecie Liceum Administracyjno-Handlowego I stopnia, oraz klasy pierwsza, druga i zerowa (dla absolwentów 10-klasowej szkoły powszechnej) Liceum Administracyjno-Gospodarczego II stopnia. Od początku roku szkolnego 1951/52 następuje stopniowe rozdzielenie szkoły na dwa zespoły: Technikum Pocztowe (od roku szkolnego 1953/54 pod nazwą Technikum Łączności) i Technikum 5

 

Finansowe (od roku szkolnego 1960/61 pod nazwą Technikum Ekonomiczne), początkowo pod wspólną dyrekcją Henryka Borzykowskiego. W budynku przy ulicy 30 Stycznia 29 wydzielono odrębne klasy dla obu szkół, nauczyciele otrzymali nowe etaty przypisujące ich do jednej z dwóch placówek. Zgodnie z duchem epoki nikt nie pytał o zdanie najbardziej zainteresowanych, czyli uczniów – wracając po wakacjach do szkoły, dowiadywali się, że są uczniami Technikum Pocztowego lub Finansowego. W styczniu 1952 roku dyrektorem Technikum Pocztowego został Stefan Paternowski, natomiast we wrześniu 1952 roku dyrektorem Technikum Finansowego – po wyjeździe Henryka Borzykowskiego do Warszawy i podjęciu pracy w Ministerstwie Oświaty – został Jan Gołąb. Dalszym etapem autonomizacji obu szkół stało się przejęcie przez Technikum Pocztowe dwóch budynków internatu przy ulicy Krajowej Rady Narodowej (Borowskiego) w styczniu 1953 roku. Funkcjonowanie dwóch szkół w jednym budynku, w warunkach nauki na dwie, a nawet trzy zmiany niewątpliwie sprawiało szereg problemów, we wspomnieniach ówczesnych nauczycieli i uczniów nie odnajdujemy jednak śladów jakichkolwiek nieporozumień i konfliktów, a jedynie liczne przykłady emocjonalnie traktowanej po dziś dzień rywalizacji naukowej i sportowej. Pomimo trudności lokalowych, szkoły rozwijały się, reagując na powojenny wyż demograficzny i potrzeby rynku pracy. W roku szkolnym 1957/58 powstała Zasadnicza Szkoła Handlowa dla młodzieży i dorosłych pracujących, rok później powstały klasy technikum dla pracujących. W roku 1961 uruchomiono klasę filialną technikum dla pracujących w Kostrzynie, a w 1964 - w Strzelcach Krajeńskich. I wreszcie w 1966 roku nastąpiło ponowne zjednoczenie Technikum Łączności i Technikum Ekonomicznego pod wspólnym szyldem Technikum Ekonomicznego i dyrekcją Jana Gołąba (pełniący od 1954 roku funkcję dyrektora Technikum Łączności Bolesław Nowakowski został wicedyrektorem zjednoczonej szkoły). Z perspektywy czasu można ocenić, że utworzenie wspólnego Technikum Ekonomicznego w 1966 roku zamknęło pierwszy, najbardziej burzliwy i labilny okres w dziejach szkoły. Dopełniając informacje dotyczące przekształceń struktury i nazw szkoły, należy wspomnieć o jeszcze jednej ważnej dacie: nazwa Zespół Szkół Ekonomicznych funkcjonuje oficjalnie od dnia 1 września 1975 roku.

Dwudziestopięcioletni (od 1952 do 1977 roku) okres sprawowania funkcji dyrektorskiej przez Jana Gołąba jest wspominany przez byłych uczniów i pracowników szkoły jako „złota epoka” w dziejach Ekonomika. Rzeczywiście, wydaje się, że – szczególnie od 1966 roku – szkoła zyskała rzecz bardzo ważną: stabilizację. Ukształtowała się w tym okresie struktura wewnętrzna szkoły obejmująca klasy technikum, liceum zawodowego, zasadniczej szkoły zawodowej i szkoły policealnej, kształcące w kierunkach ekonomicznych, handlowych, pocztowych i administracyjnych. Szkoła sukcesywnie zdobywała nowe wyposażenie, trwał proces przekształcania kolejnych sal lekcyjnych we wzorcowe gabinety przedmiotowe. Zmieniło się otoczenie zewnętrzne szkoły: zagospodarowane zostało boisko szkolne, służące do dnia dzisiejszego – przyznać trzeba, że z coraz większym trudem – kolejnym pokoleniom uczniów Ekonomika. Ważnym wydarzeniem w dziejach szkoły były obchody jej trzydziestolecia w roku 1976, połączone z nadaniem szkole imienia Stefana Starzyńskiego – żołnierza, polityka i ekonomisty, którego życiorys stanowi niedościgniony wzór połączenia najlepszych romantycznych i pozytywistycznych tradycji polskiego patriotyzmu.

Po śmierci Jana Gołąba dyrektorem szkoły został Czesław Wojciechowski – absolwent szkoły, matematyk, wieloletni (od 1957 do 1977 roku) kierownik internatu. We wspomnieniach byłych uczniów i współpracowników uderza jedno powtarzające się o nim sformułowanie: człowiek niezwykle oddany młodzieży, poświęcający jej każdą wolną chwilę. Zmarł nagle w roku 1981.

Kolejnym dyrektorem została Weronika Kurjanowicz – pracująca w szkole od 1952 roku niezwykle lubiana przez młodzież polonistka, wieloletnia wicedyrektor szkoły. W ramach „karnawału Solidarności” dyrektorem szkoły została osoba bezpartyjna, co było ewenementem na tle dotychczasowej polityki oświatowej. Dwuletni (od 1981 do 1983 roku) okres pełnienia przez nią funkcji dyrektora to czas niezwykle trudny dla państwa i dla szkoły: wprowadzenie stanu wojennego, trudności gospodarcze, zaostrzenie kursu wobec oświaty. Na gruncie szkoły niezwykle bolesnym wydarzeniem było aresztowanie w dniu 17 grudnia 1981 roku, a następnie skazanie na karę jednego roku więzienia wicedyrektora szkoły dra Jerzego Hrybacza za pomoc w zorganizowaniu strajku w gorzowskich Zakładach Mechanicznych.

W 1983 roku dyrektorem szkoły został Ryszard Gromiec – postać niezwykle zasłużona dla gorzowskiej oświaty, m.in. twórca potęgi gorzowskiej „Budowlanki”. W ciągu sześciu lat pełnienia funkcji dyrektora Zespołu Szkół Ekonomicznych dał się poznać jako znakomity organizator i gospodarz – mimo trwającego kryzysu gospodarczego przeprowadził gruntowne remonty budynków szkoły i internatu, wybudowana została także druga sala gimnastyczna wraz z zapleczem sanitarnym.

W 1989 roku, po przejściu dyrektora Gromca na emeryturę, jego następcą został Leszek Wakulicz – historyk, dotychczasowy zastępca dyrektora. Pełnił swoją funkcję w trudnym okresie pierwszych lat transformacji ustrojowej. W przypadku oświaty była to wręcz rewolucja: zmienił się system zarządzania oświatą, zmienił się sposób finansowania szkół, przede wszystkim jednak w błyskawicznym tempie uległy zmianie programy nauczania niemal wszystkich przedmiotów. Z oczywistych względów największe zmiany programowe dotyczyły przedmiotów ekonomicznych, co wymagało od dyrekcji i grona pedagogicznego dużego dodatkowego wysiłku i nakładu pracy we wdrożeniu tych zmian do rzeczywistości szkolnej. O tym, że szkoła wyszła z tych zmian w znakomitej formie, świadczą sukcesy uczniów Ekonomika z tego okresu w licznych konkursach i olimpiadach, przede wszystkim w Olimpiadzie Wiedzy Ekonomicznej, w której począwszy od końca lat 80-tych nasi uczniowie praktycznie corocznie odnosili sukcesy na szczeblu centralnym. W 1995 roku Leszek Wakulicz pożegnał się ze szkołą, w kolejnych latach zajmował kierownicze stanowiska w instytucjach oświatowych, finansowych i w służbie zdrowia.

Rok 1995 to początek dwunastoletniego kierowania szkołą przez Elżbietę Szmytkiewicz. W okresie tym (1995-2007) szkoła plasowała się w czołówce placówek oświatowych miasta i województwa. Liczne sukcesy uczniów Ekonomika w różnych dziedzinach były wynikiem szeregu okoliczności, m.in. ustabilizowania się sytuacji szkoły po kilkuletnim okresie intensywnych zmian na początku lat 90-tych oraz wyraźnego wzrostu zainteresowania ekonomią w społeczeństwie (naturalnego w czasie intensywnych przemian gospodarczych i społecznych w kraju), co powodowało, że do szkoły trafiali w tym okresie rzeczywiście najlepsi absolwenci szkół podstawowych. Nie bez znaczenia były również nowatorskie rozwiązania dydaktyczne wprowadzane w szkole, np. praktyczna nauka ekonomii poprzez zakładanie młodzieżowych miniprzedsiębiorstw. Pierwsze miniprzedsiębiorstwo „Ekonomik” powstało w 1995 roku z inicjatywy nauczyciela przedmiotów zawodowych Jarosława Kapelarza. Od tej pory ta forma nauki i aktywizowania uczniów jest codziennością w szkole, stało się wręcz tradycją, że kolejne miniprzedsiębiorstwa niemal co roku odnoszą ogólnopolskie sukcesy. Na atmosferę w szkole wpływał również sposób jej kierowania przez dyrektor Elżbietę Szmytkiewicz, charakteryzujący się wielkim zrozumieniem potrzeb uczniów i uczynieniem z młodzieży rzeczywistego partnera w funkcjonowaniu społeczności szkolnej. Ważnymi wydarzeniami w życiu szkoły były obchody 50-tej rocznicy jej powstania wiosną 1996 roku i przekazanie szkole nowego sztandaru w październiku 1998 roku. W okresie tym nastąpiły przemiany w strukturze szkoły: w 1999 roku opuścił szkołę ostatni rocznik uczniów Zasadniczej Szkoły Handlowej, a w 2002 roku – w związku z reformą oświaty – przybyli do szkoły pierwsi absolwenci gimnazjów. Oprócz klas technikum zaczęły funkcjonować również klasy liceum profilowanego. W 2005 roku ukończyła szkołę ostatnia klasa Technikum Pocztowego. W maju 2005 roku odbyła się w szkole pierwsza matura w nowej, ogólnopolskiej formule – jej wyniki były potwierdzeniem wysokiej pozycji Ekonomika w mieście i województwie.

W 2007 roku ze względu na problemy zdrowotne Elżbieta Szmytkiewicz zmuszona była zrezygnować ze stanowiska dyrektora szkoły. Na kilka miesięcy zastąpił ją wicedyrektor Edward Dołmat, a od początku roku szkolnego 2007/2008 funkcję dyrektora szkoły sprawuje Jarosław Kapelarz. Niemal od samego początku kierowania szkołą zmierzyć się musiał z szeregiem wyzwań i problemów, z których najważniejszym był niewątpliwie niż demograficzny wkraczający wówczas do szkół ponadgimnazjalnych. Po raz pierwszy w swej historii to szkoła zaczęła zabiegać o uczniów, a nie odwrotnie. Niż demograficzny oraz zmiany na rynku edukacyjnym sprawiły, że w 2008 roku likwidacji uległo policealne studium zawodowe. Kolejnym wyzwaniem stało się włączenie w 2010 roku w skład Zespołu Szkół Ekonomicznych V Liceum Ogólnokształcącego. Akt ten był w praktyce rozłożonym w czasie procesem wygaszania tej placówki, co nastąpiło ostatecznie w 2014 roku. Stworzyło to dla dyrekcji szkoły dodatkowy problem polegający na zwiększeniu liczby nauczycieli i zmniejszeniu ilości uczniów. W znakomitej większości przypadków udało się ten problem pomyślnie rozwiązać – nauczyciele, którzy musieli odejść z Zespołu Szkół Ekonomicznych w przeważającej części znaleźli zatrudnienie w innych placówkach oświatowych. W ramach zabiegów o pozyskanie nowych uczniów i uatrakcyjnienie oferty edukacyjnej, w roku szkolnym 2014/2015 rozpoczęto w szkole nauczanie w nowym zawodzie technik organizacji reklamy. Od kilku lat realizowane są w szkole projekty unijne, będące szansą na poszerzenie wiedzy i umiejętności uczniów, ale także możliwością wzbogacenia szkolnej bazy dydaktycznej. Szkoła jest całkowicie skomputeryzowana, jako jedna z pierwszych szkół w Gorzowie zaczęła stosować dzienniki elektroniczne. Gabinety wyposażone są w nowoczesny sprzęt audiowizualny. Systematycznie poszerza się krąg instytucji współpracujących ze szkołą i ją wspomagających. Pomimo różnych problemów, Ekonomik zachowuje silną pozycję na gorzowskim i lubuskim rynku edukacyjnym, a chęć nauki w tej właśnie szkole deklarują kolejne roczniki absolwentów gimnazjów. Z perspektywy 70 lat o znaczeniu szkoły świadczy jednak przede wszystkim grono niemal 15 tysięcy absolwentów Ekonomika i ich wkład w życie gospodarcze, społeczne i kulturalne miasta, regionu i kraju.

Tradycją szkoły stało się powracanie do niej jej absolwentów w charakterze nauczycieli lub pracowników administracji. Grono pedagogiczne na przestrzeni 70 lat zasilili po ukończeniu studiów dawni uczniowie, m.in.: Janusz Hrybacz, Jerzy Hrybacz, Władysław Gordzijewski, Czesław Wojciechowski, Władysław Krzyśków, Bolesław Stocki, Barbara Staśkiewicz, Krystyna Żurawiecka-Hrybacz, Maria Mowczan, Teresa Krassowska, Krystyna Kretkowska, Jan Pluskota, Janusz Polak, Halina Urban, Irena Fedoruk, Izabela Teresińska, Ewa Pulik, Halina Mikołajewicz, Jerzy Zygalski, Bożena Zgórska-Barszcz, Agnieszka Łania, Izabela Anioł, Mariusz Biniewski, Tomasz Borecki. Do grona wieloletnich pracowników administracji – absolwentów szkoły należą m.in.: Joanna Dutkiewicz, Julia Sieczko, Elżbieta Musiała, Renata Czwojdrak, Jolanta Pernal i Maria Nowicka. Ich wielki wkład w rozwój szkoły stanowi najlepszy symbol jakości gorzowskiego Ekonomika.